برج ها

برج آتش نشانی ، تبریز

برج آتش نشانی نبش خیابان خاقانی و خیابان بهادری تبریز واقع شده و تاریخ بنای آن مربوط به اواخر دوره ی قاجاریه است . این برج آجری 23 متر ارتفاع دارد و پلان آن در داخل برج،دایره شكل است . یك رشته راه پله ی حلزونی به قسمت فوقانی برج راه می یابد.

این برج كاركردی دیده بانی داشت و شب ها نگهبانی در اتاقك فوقانی آن كشیك می داد. در صورت بروز آتش سوزی در هر نقطه از شهر ، محل آن توسط نگهبان شناسایی می شد و به اطلاع مامورین آتش نشانی می رسید تا برای خاموش كردن آتش به آن سو گسیل شوند .

علاوه بر این،در اتاقك فوقانیبرج ، همواره چراغی روشن بود . هنگام شب كسانی كه نیاز به امداد داشتند ازطریق چراغ و برج می توانستند محل آتش نشانی را تشخیص داده و به آن سمت بشتابند.

بدین ترتیب شهر تبریز از دوره قاجاریه دارای دستگاه های اطفای حریق و پمپاژ آب با پمپ های مسی دستی دو طرفه بود . این وسایل،هم اكنون در موزه ی آتش نشانی تبریز نگهداری می شوند . این برج یكی از نمونه های نادر در  نوع خود است كه تاكنون باقی مانده است.

برج ها

برج آتش نشانی ، تبریز

برج آتش نشانی نبش خیابان خاقانی و خیابان بهادری تبریز واقع شده و تاریخ بنای آن مربوط به اواخر دوره ی قاجاریه است . این برج آجری 23 متر ارتفاع دارد و پلان آن در داخل برج،دایره شكل است . یك رشته راه پله ی حلزونی به قسمت فوقانی برج راه می یابد.

این برج كاركردی دیده بانی داشت و شب ها نگهبانی در اتاقك فوقانی آن كشیك می داد. در صورت بروز آتش سوزی در هر نقطه از شهر ، محل آن توسط نگهبان شناسایی می شد و به اطلاع مامورین آتش نشانی می رسید تا برای خاموش كردن آتش به آن سو گسیل شوند .

علاوه بر این،در اتاقك فوقانیبرج ، همواره چراغی روشن بود . هنگام شب كسانی كه نیاز به امداد داشتند ازطریق چراغ و برج می توانستند محل آتش نشانی را تشخیص داده و به آن سمت بشتابند.

بدین ترتیب شهر تبریز از دوره قاجاریه دارای دستگاه های اطفای حریق و پمپاژ آب با پمپ های مسی دستی دو طرفه بود . این وسایل،هم اكنون در موزه ی آتش نشانی تبریز نگهداری می شوند . این برج یكی از نمونه های نادر در  نوع خود است كه تاكنون باقی مانده است.

برج خلعت پوشان ، تبریز

در فاصله ی 10 كیلومتری تبریز ، در یك كیلومتری شمال جاده تبریز – تهران ، در روستای  كرگج از دهستان باسمنج ، برج آجری بلندی به شكل منشور وجود دارد كه به برج " خلعت پوشان " معروف و ظاهراَ در دوره صفویه بنا شده است . در گذشته خلعت اعطایی پادشاهان را در این برج با تشریفات مخصوص بر دوش حاكم آذربایجان می نهادند.

بنای این برج كثیر الاضلاع،16 ضلعی و دارای سه طبقه است . طبقه اول و دوم سرپوشیده و طبقه سوم بدون سقف است . اضلاع شرقی ، غربی و شمالی و جنوبی بزرگ تر و دارای درگاه های بلند و باز هستند و دوازده ضلع دیگر دارای طاق نماهای تزیینی می باشند.

برج دوزال ، كردشت جلفا

برج امامزاده شعیب در روستای دوزال در 65 كیلومتری جلفا و 20 كیلومتری شمال خروانق بر فراز كوهی مشرف بر رود ارس واقع شده است . این بقعه در واقع برج آجری هشت ضلعی بلندی است كه بر روی یك قاعدهیسنگی استوار گردیده است . در هرضلع ، طاق نمایی بلند با طاقی جناغی به چشم می خورد و در قسمت فوقانی برج،حاشیه ای از تزیینات معرق با كاشی های لاجوردی و فیروزه ای به عرض 110 سانتیمتر دور تا دور بنا را پوشانده است . در قسمت غربی برج نیز كتیبه ای از كاشی فیروزه ای نصب گردیده كه روی آن عبارت " عمل استاد محمد بن جمال احمد " مشاهده می شود.

برج سنگی ، قارلوجا

این برج در روستای قشلاق قارلوجا در كنار رود ارس،واقع در مسیر راه خمارلو- اصلاندوز قرار گرفته و از یك بنای كوتاه هشت ضلعی تشكیل شده است . این بنا منسوب به قرن هفتم و هشتم ه . ق است و در دوره صفویه تعمیراتی در آن به عمل آمده است . دیوارها و گنبدهای بنا تمامی از سنگ های تراش معمولی ساخته شده و زیر آن نیز سردابه ای وجود دارد كه احتمالاَ مدفن یكی از بزرگان ایلخانان مغول است . اضلاع برج  75/1 متر و از بلندی آن حدود 5 متر باقی مانده است .

برج گنبد سرخ ، مراغه

این برج در جنوب غربی مراغه واقع شده است . به استناد كتیبه هایی كه بر سر در بنای گنبد سرخ نصب شده است ، برج در سال 542 ه . ق به دستور " عبدالعزیز بنمحمود بن سعد یدیم " و  توسط "بنی بكر محمد بن بندان بن المحسن " معمار ساخته شده است .

این برج به شكل مربع و شامل سردابه و یك اتاق اصلی است. این اتاق كه بر روی یك سكوی سنگی قرار دارد ، دارای 7 ردیف پله است كه پله ششم و هفتم جزء آستانهیدرگاه محسوب می شوند . سردابه نیز در میان سكو واقع شده و از جبهه شرقی می توان به آن راه یافت . ورودی گنبد سرخ كه به طرف شمال باز می شود درگاه بلندی دارد كه با آجركاری پرنقش و كاشی های فیروزه ای دوره سلجوقی زینت یافته است.

نمای سه ضلع شرقی ، غربی و جنوبی گنبد هریك دارای دو طاق نمای آجری با طرح های تزیینی و سه طاق مزین به آجر كاری تخمیری است .

در چهارگوشه خارجی بنا ستون های مدوری با تزیینات آجری وجود دارد كه علاوه بر كمك به ایستایی بنا،به زیباییآن نیز می افزاید . گنبد بنا دو پوش است ، پوشش داخلی به صورت عرقچین و پوشش خارجی آن كه كاملاَ فرو ریخته ، در اصل به شكل هرم بود . به نظر می رسد مقبره اصلی درون سردابه قرار داشت و اتاق فوقانی به صورت مسجد كوچكی مورد استفاده قرار می گرفت.

برج گنبد ، غفاریه ، مراغه

این گنبد یكی از بناهای تاریخی قرن هشتم هجری است كه در زمان سلطان ابوسعید بهادرخان،پادشاه ایلخانی ساخته شد. از آنجا كه نظام الدین احمد بن حسین الغفاری در زمان حكومت " سلطان یعقوب بن حسن بیك آق قویونلو " عمارتی نزدیك این برج احداث كرد و املاك و باغی را وقف آن نمود ، این آثار به نام او به  " غفاریه " اشتهار یافت .

این بنای آجری مكعب شكل بر روییك سكوی سنگی ساخته شده و چهارگوشه ی آن به وسیله ستون هایی كه دارای تزیینات آجری است مانند گنبد سرخ طراحی شده است .

درگاه ورودی این برج در سمت شمال قرار دارد و دارای یك طاق نمای بزرگ با سردر مزین به كاشی های سیاه ، سفید و فیروزه ای است . دو كتیبه به خط ریحان و با نام سلطان ابوسعید در این سر در جای دارد.از قراین پیداست كه این بنا مربوط به " امیر شمس الدین قراسنقر الچركسی المنصوری " از امرای ممالك مصر است كه در سال 728 ه . ق به دستور سلطان ابوسعید به قتل رسید.

برج گنبد ، كبود ، مراغه

این گنبد كه به مقبره مادر هلاكو نیز معروف است در حدود 10 متری برج مدور واقع است . در این برج كتیبه ای كه تاریخ بنای آن را معلوم نماید وجود ندارد ولی كارشناسان آن را مربوط به دوره سلجوقی دانسته و تاریخ بنای آن را به سال 593 نسبت می دهند . عده ای نیز به علت انتساب برج به مادر هلاكو آن را متعلق به دوره مغول می دانند ولی به عقیده " آندره گدار " تاریخ بنای برج باید مربوط به قبل از هلاكو باشد .

بنای این برج 10 ضلعی است و در زوایای ده گانه آن ستونی مدور با تزیینات تخمیری  تعبیه شده كه تا زیر طاق های موجود ادامه می یابد. زیر قوس طاق نماها با سه ردیف مقرنس ساده و تزیینات زیبا زینت یافته است.

در زیر گنبد از داخل،یك حاشیه از كتیبه گچ بری به خط نسخ از آیات سوره 67 قرآن مجید به چشم می خورد . از سایر تزیینات داخل مقبره،اعم از گچ بری ها و نقاشی ها آثار كمی برجای مانده است و در زیر اتاق اصلی برج نیز سردابه كوچكی وجود دارد .

برج  گنبد مدور ، مراغه

این برج در فاصله ده متری برج مادر هلاكو قرار داد . بنای برج ظاهری ساده دارد و از دو طبقه تشكیل شده است . سردابه ، اتاق فوقانی و احتمالاَ قبری كه در داخل سردابه وجود داشت ، از بین رفته است . سر در ورودی برج مدور است و مانند گنبد سرخ با قاب و طاقی هلالی شكل ، درگاه را احاطه نموده است .

در بالا و همچنین زیر طاق هلالی این برج ، كتیبه ای به خط كوفی با نقوش پیچیده از آجر و كاشی های فیروزه ای به چشم می خورد كه تاریخ بنای برج را ماه رجب سال 563 ه . ق ذكر كرده است .