موزه‌هاي دراز
در سراسر ايران مي توان بناهاي بلندي را پيدا کرد که پر از تزئينات جذاب و ديدني‌اند، معماري درست و حسابي دارند و از طرفي تک و تنها افتاده‌اند. از همان ابتداي ساخت‌شان بنايي مستقل بوده‌اند و ربطي به بنايي ديگر نداشته‌اند. همين‌قدر مي‌دانيم که از ميل‌ها در دوران باستان براي پيام‌رساني، پست و راهنمايي راه‌ها استفاده مي‌شده؛ هر چند تزئين‌هاي عالي آنها جاي بحث دربارة کاربردشان را باز مي‌گذارد.
موزه‌هاي دراز
در سراسر ايران مي توان بناهاي بلندي را پيدا کرد که پر از تزئينات جذاب و ديدني‌اند، معماري درست و حسابي دارند و از طرفي تک و تنها افتاده‌اند. از همان ابتداي ساخت‌شان بنايي مستقل بوده‌اند و ربطي به بنايي ديگر نداشته‌اند. همين‌قدر مي‌دانيم که از ميل‌ها در دوران باستان براي پيام‌رساني، پست و راهنمايي راه‌ها استفاده مي‌شده؛ هر چند تزئين‌هاي عالي آنها جاي بحث دربارة کاربردشان را باز مي‌گذارد.
تلگراف هاي باستاني
مناره به معناي «محل نور»، اسم ديگري براي ميل‌هاي راهنما و پيام‌رساني است که با روشن کردن آتش بر بالاي آن، مسير به مسافران نشان داده مي‌شده و همچنين با استفاده از پرتوهاي نور، پيام‌هاي رمزي مثل تلگراف به مناطق دورتر فرستاده مي‌شده.
در واقع يک مناره، نمونه‌اي با کاربرد بَعدي مورس و تلگراف است که با پوشاندن جلوي پرتوها و سپس کنار بردن آن مانع، پيامي رمزي را ارسال مي‌کرده‌اند. در ايران نزديک به سي ميل يا مناره منفرد وجود دارد که اين هفته سراغ ده تا از آنها رفته‌ايم. بيشتر اين ميل‌ها متعلق به سده‌هاي چهارم تا ششم است و اين نمونه‌ها نسبت به مناره‌هاي ديگر از ويژگي‌هاي معماري بيشتري برخوردارند.
همگي ميل‌ها يک پلکان براي بالا رفتن دارند و بعضي‌هاشان هم (مثل منار گار) دو پلکان مارپيچي و کاملا مجزا دارند. در ورودي پلکان معمولا فاصله زيادي با سطح زمين دارد و دليلش هم اين است که هر کسي از آدم گرفته تا جانور، راحت نتواند وارد آن شود.
لک‌لک‌هاي مهاجري که به خاطر بيماري از قافله عقب مانده‌اند، در بعضي از مناره‌ها جاخوش مي‌کنند.آنها با ساختن لانه‌اي روي مناره‌ها تا سال ديگر منتظر مي‌مانند.
البته اميدواريم که مناره‌ها در محلي پر رفت و آمد باشند يا لااقل درِ ورودي آنها به‌سادگي در دسترس نباشد. در غير اين‌صورت پس از ورود به آنها چيزهاي عجيب و غريبي در داخل راه‌پله‌هاي آن مي‌بينيد.
مناره شمس
اين مناره يکي از جديدترين مناره‌هاي منفرد ايران است و در دوران زنديه ساخته شده. هر چند تزئينات معماري زيادي ندارد، اما از يک نظر جالب و استثنايي است و آن اين که تمامي بدنه مناره با شاخ قوچ پوشانده شده. البته خيلي از اين شاخ‌ها به مرور زمان شکسته شده و از بين رفته‌اند. اين مناره در داخل شهر خوي در آذربايجان غربي در يک باغ قرار دارد.
ميل نادري
يکي از دورافتاده‌ترين مناره‌هاي ايران. در يک ناحيه کويري و بسيار خشک در ميانه‌هاي راه بم به زاهدان و در منطقه‌اي به نام نرماشير قرار گرفته. اطراف آن ريگزار بسيار خشکي است و تا کيلومترها اثري از آب و آباداني نيست. اين ميل در زمان سلجوقيان ساخته شده اما چون در زمان نادرشاه تعمير و بازسازي شده است، به ميل نادري شهرت يافته.
ميل کرات
صدها سال است که اين مناره بر اثر يک زمين‌لرزه کج شده، اما به جز بخش بالايي، هنوز پابرجاست. اين بنا که حتي با چنين انحرافي توانسته است سال‌ها برجاي بماند، نشان توانايي‌هاي مهندسي و معماري ايرانيان است. شکل ظاهري مطّبق اين مناره، با ديگر مناره‌ها مقداري تفاوت دارد و بسيار شبيه مناره جام در شرق شهر هرات است.
برج کج پيزا در ايتاليا را همه مي‌شناسند و ايتاليايي‌ها با بازسازي، محوطه‌سازي و تبليغات گسترده، آن را به جهان شناسانده‌اند، اما ما براي ميل کرات چه کرده‌ايم؟ ميل کرات در حدود چهل کيلومتري جنوب شهر تايباد در استان خراسان و در نزديکي مرز افغانستان، کنار گورستان روستايي به نام کرات قرار دارد. اين ميل هم مثل خيلي از مناره‌هاي ايران در زمان سلجوقي ساخته شده.
مناره ساوه
چند رديف کتيبه با اشکال گوناگون خط بنايي و آجرکاري‌هاي هندسي جذاب، از ويژگي‌هاي اين مناره است. مناره ساوه در سال 504 هجري ساخته شده.شهر ساوه به خاطر يک مناره ديگر نيز شهرت دارد و آن مناره‌اي است که بعدها مسجد جامع ساوه در کنار آن ساخته شده است.
ميل خسروگرد
چند وقت پيش اگر سراغ اين ميل مي‌رفتيد، حتما لک‌لکي که بالاي آن لانه‌اي ساخته بود را مي‌ديديد. آجرکاري‌هاي اين ميل، خيلي متنوع است و دو رديف کتيبه به خط بنايي هم روي آن به چشم مي‌خورد. اين ميل هزار ساله در ده کيلومتري غرب سبزوار و در نزديکي روستاي خسروگرد قرار دارد. آجرکاري‌هاي متنوع و دو رديف کتيبه، از ويژگي‌هاي آن است.
مناره گار
اين مناره از يک نظر با مناره‌هاي ديگر متفاوت است و آن اين که دو پلکان جداگانه براي بالا رفتن دارد. اين پله‌ها کاملا از هم مجزا هستند و کسي که بالا مي‌رود با کسي که پايين مي‌آيد، روبه‌رو نمي‌شود؛ يک طرح پلکان حلزوني شکل. مناره گار در اوايل سده ششم هجري ساخته شده و در نزديکي روستاي گار در جنوب شرقي اصفهان قرار دارد؛ در مسير راهي که از اصفهان به سوي درياچه بختگان مي‌رود.
ميل نگار
در حدود بيست کيلومتري شرق شهر بردسير در جنوب کرمان، روستايي دورافتاده با مردماني اصيل و مهمان‌نواز به نام نگار قرار دارد که ميل نگار نيز در همين روستا ساخته شده است. اين مناره داراي يکي از ارزنده‌ترين کتيبه‌ها به خط کوفي پر نقش و نگار بوده است که با کاشي‌هاي فيروزه‌اي رنگ ساخته بودند. اما بيشتر اين کتيبه‌ها از جاي خود خارج شده‌اند و امروزه فقط حفره خالي آنها در بالاي مناره بر جاي مانده است. ميل نگار در زمان سلجوقيان ساخته شده است.
ميل اژدها
ميل اژدها در غرب شهر نورآباد ممسني در استان فارس قرار دارد.اين ميل کنار يکي از راه‌هاي مهم باستاني و در دامنه کوهي سنگلاخ و نسبتا سرسبز قرار دارد. ميل اژدها يکي از معدود مناره‌هايي است که از دوران پيش از اسلام باقي مانده و به احتمال زياد در زمان اشکانيان ساخته شده است.
مناره ميدان
کتيبه آجرکاري منحصر به فرد اين مناره، زمان ساخت آن را سال 453 هجري قمري نشان مي‌دهد. اين مناره در حاشيه ميدان قديم شهر ساوه جاي دارد و اسم آن نيز از همين ميدان گرفته شده. در ميدان کهنه ساوه و گذرهاي اطراف مي‌شود بازمانده‌هايي از مشاغل کهن و سنتي ايران، همچون «جل‌دوزي» را ديد.
ميل فيروزآباد
روي اين مناره هشتصد ساله مي‌توانيد يکي از ارزنده‌ترين و زيباترين نمونه‌هاي هنر کتيبه‌نگاري را به خط بنايي ببينيد. اين مناره در کنار روستاي فيروزآباد در ده کيلومتري جنوب شهر بردسکن قرار دارد. بردسکن هم در چهل کيلومتري غرب کاشمر در استان خراسان واقع شده است. فيروزآباد يکي از مهم‌ترين نقاط کشت زيره در ايران است و در اواخر بهار، بوته‌هاي زيره، مناره را احاطه مي‌کنند.
نقشه توریستی و نقشه راههای ایران 
