تاریخ 5هزارساله ری

هنگامی كه هنوز تهران در دفاتر تاریخی قصبه‌ای بیش نبوده است، ری سرزمینی بوده به عمق تاریخ. شاید برای ما درك این تاریخ مشكل باشد كه تمدن ری به حدود 3000سال قبل از میلاد برمی‌گردد و این شهر در دوره‌های زمانی مختلف با نام‌های گوناگون در تاریخ ثبت شده، اما براستی اینچنین بوده است.

تاریخ 5هزارساله ری

هنگامی كه هنوز تهران در دفاتر تاریخی قصبه‌ای بیش نبوده است، ری سرزمینی بوده به عمق تاریخ. شاید برای ما درك این تاریخ مشكل باشد كه تمدن ری به حدود 3000سال قبل از میلاد برمی‌گردد و این شهر در دوره‌های زمانی مختلف با نام‌های گوناگون در تاریخ ثبت شده، اما براستی اینچنین بوده است.

ری در تاریخ

نام شهرری در اسناد مختلف تاریخی و با نام‌های مختلف ثبت و ضبط شده است. اهالی ری پیش از ظهور زرتشت از مكتب مغان پیروی می‌كرده‌اند و پس از ظهور زرتشت به دین زرتشت می‌گروند و براساس مستندات تاریخی ری از جمله شهرهای مهم زرتشتیان به شمار می‌رفته و هم‌اكنون نیز آتشكده ری از جمله آثار تاریخی باقیمانده از عهد گذشته است.

ری به سبب آب و هوای مطبوعش نیز در تاریخ مشهور بوده است. هوای ری در بهار مطبوع و خوش، در تابستان گرم، در پاییز تبخیر و در زمستان برف بار بوده است. خوشی هوای بهاری ری در قدیم مثل بوده است. چنان‌كه ابن فقیه در مختصر البندان ذكر كرده: گفته‌اند زمستان بغداد و بهار ری و پاییز همدان و تابستان اصفهان.

همچنین ری به سبب چشمه‌های مختلفش و آب فراوان نیز مشهور بوده است و چشمه‌علی نیز به نوعی از آثار باقیمانده از همان چشمه‌ها محسوب می‌شود و البته نباید فراموش كنیم كه گرمای تابستان ری نیز از همان عهد قدیم زبانزد عام و خاص بوده و در بسیاری از متون، گرمای تابستان ری بسیار آزاردهنده توصیف شده است.

حرم عبدالعظیم

براساس آنچه در تاریخ نقل است نسب حضرت عبدالعظیم با چهار واسطه به امام حسن(ع) می‌رسد. دوران زندگی او مصادف با امامت چهار امام معصوم بوده است. این امامان عبارتند از امام موسی‌كاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام محمدتقی(ع) و امام علی‌النقی(ع). چگونگی مهاجرت حضرت عبدالعظیم به شهرری این‌گونه بوده است كه در شرایط بسیار سخت سادات و علویون در دوره خلفای عباسی به خدمت امام هادی(ع) می‌رسند و در این دیدار دیدگاه‌های ایشان مورد تائید امام قرار می‌گیرد.

خلیفه از این دیدار آگاه می‌شود و دستور تعقیب و دستگیری وی را صادر می‌كند. او نیز برای مصون ماندن از خطرات و پس از این‌كه مدتی به صورت ناشناس از شهری به شهری دیگر می‌رفته است به ری می‌آید. ری در آن دوره به عنوان یكی از شهرهای دوستدار امیرالمومنین معروف بوده است و به همین دلیل حضرت عبدالعظیم مورد استقبال مردم ری قرار می‌گیرد و از همان‌زمان تا پایان عمر وی در ری به ارشاد مردم و نقل حدیث و پاسخگویی به پرسش‌های مردم مشغول می‌شود.

بعد از آن‌كه تهران به عنوان پایتخت برگزیده می‌شود، حرم حضرت عبدالعظیم حسنی در كنار جایگاه مذهبی و تاریخی، در تحولات مختلف تاریخی نیز به مكانی مهم تبدیل می‌شود. از جمله این‌كه می‌توان به قتل ناصرالدین شاه در این مكان اشاره كرد و همین امر نشان می‌دهد كه حرم حضرت عبدالعظیم از دوره قاجاریه به بعد به صورت مستمر محل عبور و مرور خانواده شاهی بوده است.

مشاهیر ری

برای علاقه‌مندان بویژه علاقه‌مندان به تاریخ معاصر، حرم عبدالعظیم مكان بسیار مهمی به شمار می‌رود و شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و ادبی زیادی در این مكان دفن شده‌اند، مانند: ناصرالدین شاه قاجار‌، قاآنی شیرازی‌، خاندان قائم مقام فراهانی‌، بدیع‌الزمان فروزانفر، آیت‌الله كاشانی‌، علامه محمد قزوینی‌، حسین علی میرزا، نصرت السلطنه‌، ستارخان‌، گروهی از دراویش نعمت‌اللهی و فرزندان آیت‌الله بهبهانی.

دیدنی های ری

باروی ری، بی‌تردید یكی از مهم‌ترین اماكن تاریخی شهرری محسوب می‌شود. برآوردها حاكی از آن است كه تاریخ ساخت این بارو به حدود 6000 سال پیش برمی‌گردد و در حقیقت دژی برای محافظت از شهر محسوب می‌شده و هنوز نیز بخش‌هایی از آن باقی مانده است و به همین سبب مورد بازدید علاقه‌مندان به تاریخ و گردشگری قرار می‌گیرد.

باروی ری در منطقه بلندی واقع شده است و در پایین آن چشمه‌ای به نام چشمه علی قرار دارد كه در طول تاریخ كاربری‌های مختلف داشته است. از جمله این‌كه به عنوان محلی مورد علاقه شاهان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. كتیبه فتحعلی شاه در جوار این چشمه نیز بیانگر این نكته است كه چشمه علی از اماكن مورد علاقه وی بوده است. گفتنی است این كتیبه قرابت زیادی با كتیبه موجود در تنگه‌واشی دارد.

علی‌رغم گذر سال‌های بسیار، چشمه‌علی، باروی ری و كتیبه فتحعلی‌شاه هنوز موجود و مورد توجه است. ایجاد مكانی مناسب برای استراحت كوتاه‌مدت بازدیدكنندگان نیز خود دلیلی شده است تا بازدیدكنندگان بیشتری از این محل بازدید كنند.

برج طغرل

برج طغرل یكی از آثار آجری برجای مانده از دوران سلجوقیان است و زمان ساخت آن به نیمه دوم قرن 6 قمری برمی‌گردد. ارتفاع این برج حدود 20 متر است. برج طغرل در واقع یك ساعت طبیعی نیز به حساب می‌آید؛ زیرا معماری آن به صورتی است كه در بالای هر ترك چهار و نیم دایره دارد كه بیانگر یك ربع ساعت است. در بالای آنها نیز 6 مستطیل قرار دارد كه هر یك 10 دقیقه را نشان می‌دهد. سپس شیارهای ریزتری نیز به عنوان ثانیه‌شمار تعبیه شده‌اند. به عنوان مثال 2 ناودان شرقی و غربی ساعت 3 و 9 را نشان می‌دهند و درهای ورودی برج در شمال و جنوب آن نیز ساعت 6 و 12 هستند.

برخی بر این باورند كه این برج محل دفن طغرل از سلاطین سلجوقی است و وی به دلیل علاقه‌اش به نجوم علاوه بر این‌كه این برج را بنا گذاشته در این محل نیز مدفون است، اما برخی نیز این باور را درست نمی‌دانند؛ اما در هر صورت استاد سید محمد محیط طباطبایی، ادیب معاصر و پدر تاریخ ایران بنا به وصیتش و به سبب علاقه‌اش به معماری برج در این محل به خاك سپرده شده است.

آتشكده ری و تپه میل

در 12كیلومتری جاده ری به ورامین و در جنوب شرقی حرم عبدالعظیم حسنی در نزدیكی روستای قلعه‌نو، بقایای آتشكده ری مشخص است. ری در دوران ساسانیان از اهمیت زیادی برخوردار بوده و موبد موبدان در این منطقه سكنا داشته است و زرتشتیان بر این باور بوده‌اند كه آتش مقدس در این آتشكده نگهداری می‌شده است. برخی نیز این آتشكده را آتشكده بهرام گور دانسته‌اند.

این بنای چهارطاقی كه هم‌اكنون بخشی از آن تخریب شده و بخشی دیگر از آن سالم باقی مانده است به جهت تاریخی بسیار اهمیت دارد. قابل ذكر است كه بخشی از بنای این آتشكده در دوران حمله اسكندر تخریب شده و در دوران فراگیری اسلام این آتشكده آسیبی ندیده است. این آتشكده كه بر فراز یك تپه واقع شده است، تپه آن را تپه میل می‌خوانند و از جمله مناطق دیدنی ری محسوب می‌شود.