شاه نشینی در لرستان
عنوان بزرگترین تپه ب‍‍اس‍ت‍‍ان‍‍ی لرستان را تپه «باباجان» با خود یدک می کشد که در دش‍ت س‍ب‍ز دلفان ق‍د ب‍ر‌اف‍ر‌اش‍ت‍ه و ه‍وی‍ت و م‍ی‍ر‌اث ک‍‍ه‍ن ایرانی را روایت می کند. تپه ای با شهرت جهانی که معماری و آثار بدست آمده از آن، فصل مهمی در مطالعات تمدن ایران به شمار می رود.
شاه نشینی در لرستان
عنوان بزرگترین تپه ب‍‍اس‍ت‍‍ان‍‍ی لرستان را تپه «باباجان» با خود یدک می کشد که در دش‍ت س‍ب‍ز دلفان ق‍د ب‍ر‌اف‍ر‌اش‍ت‍ه و ه‍وی‍ت و م‍ی‍ر‌اث ک‍‍ه‍ن ایرانی را روایت می کند. تپه ای با شهرت جهانی که معماری و آثار بدست آمده از آن، فصل مهمی در مطالعات تمدن ایران به شمار می رود.
این م‍ح‍وطه ب‍‍اس‍ت‍‍ان‍‍ی در پ‍ن‍ج ک‍ی‍ل‍وم‍ت‍ر‌ی غرب ن‍ور‌آب‍‍اد مرکز شه‍رستان دلفان و‌اق‍‍ع شده و ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن ب‍‍ار ت‍وس‍ط "گ‍ل‍ر گ‍‍اف م‍ید" از دانشگاه لندن در فاصله سال های 1344 تا 1347 مورد ک‍‍اوش قرار گ‍رف‍ت و یک تپه مرکزی و چندین تپه در غرب و شرق آن کشف شد که البته تاکنون تنها تپه مرکزی و شرقی آن مورد برسی باستان شناسان قرار گرفته است.
در بررسی های اولیه چهار دوره تاریخی و پیش از تاریخ مربوط به دوره های ماد، هخامنشیان، قرن نهم تا هشتم قبل از میلاد و هزاره سوم قبل از میلاد در تپه شناسایی شد و نشان داد که ساکنان این ناحیه در دو سده نهم و هشتم پیش از میلاد مهاجران آریائی بوده اند که از شمال به لرستان رفته و در ده کوچکی با خانه های کوچک سنگی در دامنه تپه باباجان مستقر شدند.
کم کم منطقه باباجان اهمیت سوق الجیشی پیدا کرد و مقری شد برای ساخت بناهایی که عمر آنها تا هزاره قبل از میلاد هم می رسد.
تمدن های لایه ای
در طبقه سوم تپه، باستان شناسان خانه هایی را دیدند که پی آنها از سنگ و دیوارها خشتی بود و سقفها از چوب ساخته می شد. خانه های طبقه دوم نیز به همین صورت بود ولی با ابعاد بسیار بزرگتر که كف اتاقهایشان سنگ فرش بود. معماری طبقه اول باباجان اما همانند طبقه چهار تپه حسنلو است و قطر 2متری دیوارهایش نشان می دهد که خانه ها دو طبقه بوده اند. در حقیقت طبقه یك باباجان نشان دهنده انتقال سبك معماری حسنلو4 به سمت فارس است.
اولین طبقه تپه اگرچه از نظر ساختمانی شبیه طبقه دوم است اما یک تفاوت مهم دارد و آن این که طبق گواهی اشیای به دست آمده در این قسمت، ساکنان آن از نظر فرهنگ واجتماع متمدن تر بوده اند.
تپه های اشرافی
در تپه شرقی باباجان که شکلی مخروطی با عرض 85 متر دارد، دو ساختمان با پلکان های هم عصر دوره ماد و یک ساختمان دیگر مربوط به قرن نهم وهشتم پیش از میلاد کشف شده است. اما مهم تر از آن، اتاقی منقوش كشف شده است که ستونهای آن چوبی است و پایه های این ستون ها سنگی هستند.
دیوارهای رنگی، پایه ستونهای قرمز و پنجره های كاذبی که در بالای دیوارها ساخته بودند، نشان می دهد که این اتاق یکی از مهم ترین و اشرافی ترین بخش های تپه بوده است. در این اتاق حدود دویست آجر منقوش نیز كشف شد كه ظاهرا به یك كتیبه تزیینی تعلق داشته اند. این آجرها در تزئین سطوح جانبی اتاق منقوش که گفته می شود ،یا یک تحفه گاه شاهی ویا پرستشگاه بوده بکار رفته اند.
در حال حاضر دو نمونه از این آجرها در موزه های اشمولین و بریتانیای انگلستان وتعدادی نیز در موزه ملی ایران نگهداری می شوند.
تپه مرکزی اما بیضی شکل است ظاهرا مرکز سکونت افراد در هزاره نخست پیش از میلاد بوده است. حیاط مرکزی در این لایه به یک سرسرای ستون دار مبدل شده و بجای برجهای گوشه حیاط اتاق های پذیرایی بزرگ دیگری ساخته و در غرب بنا امتداد یافته و اضلاع یک شاه نشین کوچک که به گوشواره های سنگی تزئینی مزین شده بوجود آورده اند.
استفاده از سرسرای ستون دار و برج های کنجدار با رواق های ستون دار جناحی در کنار ساختمان ها از وبژگی های معماری درباری هخامنشی است که احتمال مراحل اولیه رواق پاسارگاد را مجسم می سازد.
در حقیقت نماهای کشف شده از پلان های بناهای مختلف در لایه های تپه مرکزی مانند دژ و بارو، تالار و سرسرا، اتاق پادشاه و اتاقک های که محل مراسم مذهبی یا معبد گونه بوده واتاق های ساده در اطراف حیاط مرکزی همگی نمونه های روشنی از معماری اولیه ایرانی است که بعدها تاثیرات این شیوه معماری را در دوره های تاریخی ودوره های اسلامی می توان مشاهده کرد.
نقشه توریستی و نقشه راههای ایران 
