تیراندازی پادشاه روی سنگ

تقریبا بیشتر مسافرانی كه به استان فارس سفر می کنند، برای بازدید از آثار ارزشمندی همچون تخت جمشید و پاسارگاد برنامه‌ریزی کرده اند. در كنار بازدید از این آثار بسیار شناخته شده؛ تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی بازدید از آثار دیگر این منطقه مانند نقش رجب، نقش رستم و كعبه زرتشت را هم در بازدید خود می‌گنجانند.

اصلی‌ترین ویژگی این مناطق وجود كتیبه‌های پر شمار و ارزشمند از دوران گذشته و بویژه دوره‌های هخامنشی و ساسانی است. در این میان شهرت بسیار زیاد كتیبه‌های نقش رجب و نقش رستم باعث شده تا اطلاعات كافی در این مورد به بازدیدكنندگان ارائه شود و تقریبا بیشتر گردشگران از وجود این كتیبه‌ها با خبر بوده و از محتوای آن‌ها در حین بازدید از محل مطلع می‌شوند.

اما شاید برای بسیاری از گردشگران جالب باشد كه در فاصله بسیار نزدیك به نقش رستم، كتیبه ارزشمند دیگری از دوره شاپور یكم ساسانی به زبان و خط پهلوی اشكانی وجود دارد كه دیدن آن خالی از لطف نیست.

تیراندازی پادشاه روی سنگ

تقریبا بیشتر مسافرانی كه به استان فارس سفر می کنند، برای بازدید از آثار ارزشمندی همچون تخت جمشید و پاسارگاد برنامه‌ریزی کرده اند. در كنار بازدید از این آثار بسیار شناخته شده؛ تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی بازدید از آثار دیگر این منطقه مانند نقش رجب، نقش رستم و كعبه زرتشت را هم در بازدید خود می‌گنجانند.

اصلی‌ترین ویژگی این مناطق وجود كتیبه‌های پر شمار و ارزشمند از دوران گذشته و بویژه دوره‌های هخامنشی و ساسانی است. در این میان شهرت بسیار زیاد كتیبه‌های نقش رجب و نقش رستم باعث شده تا اطلاعات كافی در این مورد به بازدیدكنندگان ارائه شود و تقریبا بیشتر گردشگران از وجود این كتیبه‌ها با خبر بوده و از محتوای آن‌ها در حین بازدید از محل مطلع می‌شوند.

اما شاید برای بسیاری از گردشگران جالب باشد كه در فاصله بسیار نزدیك به نقش رستم، كتیبه ارزشمند دیگری از دوره شاپور یكم ساسانی به زبان و خط پهلوی اشكانی وجود دارد كه دیدن آن خالی از لطف نیست.

این كتیبه كه به كتیبه حاجی‌آباد مشهور است و در نزدیكی شهر حاجی‌آباد قرار دارد در غاری به نام زندان جمشید كه از سوی اهالی محل، نام غار شیخ علی نیز نامیده می‌شود، روی صخره كنده شده است. این كتیبه را می‌توان جزو كتیبه‌های دو زبانه به شمار آورد كه به زبان‌های پهلوی و پارتی نوشته شده است. براساس آثار و شواهد موجود، از این كتیبه چند نسخه روی لوحه‌های دیگر كپی‌برداری می‌شود كه امروزه یكی از این نسخه‌ها در موزه بریتانیا به نمایش گذاشته شده است.

منطقه حاجی‌آباد در روزگار ساسانی بخشی از منطقه بسیار مشهور استخر به شمار می‌رفت. استخر در دوران امپراتوری ساسانی از شهرهای اصلی و بسیار مهم بوده و در آن آثاری از دوره هخامنشی تا دوران اسلامی به چشم می‌خورد. دوران رونق و آبادانی این شهر پس از فتح ایران به دست مسلمانان به پایان رسیده و به دلیل شورش‌های متعدد و مقاومت مردم این شهر در برابر مسلمانان، طی مدتی كوتاه بارها شاهد جنگ و ویرانی بوده و توسط سپاهیان مسلمان تصرف شد تا این‌كه با رونق گرفتن شهر شیراز، روز به روز از اهمیت آن كاسته شد و كم‌كم كاملا متروك شد.

متن پهلوی كتیبه دارای 16 سطر و پارتی آن دارای 14 سطر است. موضوع كتیبه نیز به تیراندازی پادشاه وقت یعنی شاپور در برابر بزرگان كشور می‌پردازد.

كتیبه‏های حاجی‏آباد سال 1818 میلادی، توسط سر رابرت كرپرتر كشف شد و پس از آن نسخه‌برداری‌ها و مطالعات فراوانی از سوی شرق‌شناسان روی آن انجام گرفت. همکاران کرپرتر در این کار، «توماس» و «وست» بودند که در سال های 1868 و 1869 میلادی به تحقیق در این زمینه پرداختند. بعد از این دو هم «هوگ» در 1870 م، قالب‏گیری و نسخه‏پردازی این کتیبه را انجام داد. اما در این میان هر تسفلد بیشتر از دیگران در تجزیه و تحلیل زبان این کتیبه تلاش کرد. او در سال‏های 1911-1913 در ایران به سر می‏برد و همواره در کار بازخوانی کتیبه‏ها بود و سرانجام حاصل کار خود را در کتاب پایکولی، به سال 1927 به چاپ رساند.

متن این سنگ‌ نوشته تیراندازی ویژه‌ پادشاه (شاپور) را روایت می‌كند. در ابتدای كتیبه شاپور به معرفی خود و پدر و پدربزرگش می‌پردازد. موضوع كتیبه تیراندازی شاه در حضور شاهان، شاهزادگان، بزرگان و آزادگان است كه شاه تیری را به آن سوی توده‌ سنگی كه دور از دیدرس و به عنوان هدف برپا شده بود، پرتاب می‌كند و تیر را به هدف می‌زند!

پس از آن وی از سایر پهلوانان و اشخاص نیرومند می‌خواهد تا مانند او تیری پرتاب كرده و به هدف بزنند. این حركت شاه كه نشاندهنده قدرت و مهارت وی در تیراندازی بوده، احتمالا برای مردم و درباریان رویداد بسیار مهمی تلقی می‌شده چرا كه در این دوره تاریخی نبردهای پیاپی‌ای میان سپاه ایران و روم صورت می‌گرفته است.