چرا عصباني مي شويم و راه هاي مقابله با عصبانيت چيست؟
چرا عصباني مي شويم ؟
عصبانيت چيست، ريشه آن در كجاست و بهترين واكنش در برابر آن كدام است ؟ اينها سؤالاتي اند كه دائماً براي ما و اطرافيانمان هنگامي كه عصباني مي شويم مطرح مي گردد . ارتباط، عامل مهمي در زندگي است كه ما را با ديگران پيوند مي دهد يا از ديگران جدا مي كند. براي ايجاد ارتباط بايد تفاهم و درك متقابل وجود داشته باشد و عصبانيت در همين زمينه دشمن بزرگ ايجاد ارتباط و تفاهم است .
عصبانيت چيست ؟
وقتي از چيزي خوشمان نمي آيد عصباني مي شويم و بدين وسيله ناخشنودي خود را ابراز مي كنيم . احساس نارضايتي در ما توليد انرژي مي كند كه در نتيجه ما را وادار مي كند عملي را انجام دهيم كه آن عمل مي تواند منفي يا مثبت باشد. عصبانيت نتيجه كلافگي است . وقتي بر سر راه خود مانعي مي بينيم دچار كلافگي مي شويم . اين كلافگي ما را عصباني مي كند و سعي مي كنيم كه با انرژي حاصل از عصبانيت مانع را از سر راه خود برداريم.
عصبانيت مي تواند نتيجه خود محوري باشد. عصباني مي شويم چون مي خواهيم حرف ما پذيرفته شود . موضوعي كه عامل اكثر اختلافات ميان زن و شوهرهاست .
عصبانيت در بسياري از موارد ريشه در سرخوردگي ها، محروميت ها و تنبيه و تهديدهايي دارد كه در دوران كودكي براي ما اتفاق افتاده است . كودك ادامه زندگي و امنيت خود را در والدين خود مي بيند، حتي اگر او را بيجا تنبيه و تهديد كنند، او مجبور است براي جلب محبت و حمايت انان سكوت كند و اين موضوع مي تواند در ذهن او خشمي به وجود آورد كه چاره اي جز سركوب كردن آن ندارد. اين چنين خشمي باعث ايجاد انرژي اي مي شود كه براي ساليان دراز در كودك ذخيره مي گردد تا زماني كه او بزرگ شده مي تواند سرپاي خود بايستد و اين حس خشم و عصبانيت را بر سر همسر و فرزندان يا همكاران خالي كند بدون اين كه خود متوجه آن شود .
نتايج عصبانيت :
بسياري از اوقات از يافتن علت كينه ورزي يا نفرت خود نسبت به ديگران عاجزيم . نمي دانيم چرا از شخصي متنفر مي شويم و چگونه مي توان از اين تنفر آزاد شد . ريشه اين كينه عصبانيتي است كه در وجودمان بصورت مزمن نهفته است و تا عامل آن رفع نگردد اين تنفر به جاي خود باقي خواهد بود. تمسخر، ريشخند ،انتقادهاي طنزآلود ، و تحقير موضوعاتي اند كه مي توانند نتيجه عصبانيت باشند . وقتي كه نمي توانيم عمل كسي را به شكل ديگري تلافي كنيم به تمسخر و انتقادات طنزآلود و غيره متوسل مي شويم .
شيوه هاي كاهش و كنترل عصبانيت :
1- عواطف آسيب ديده و ترس را كه باعث بوجود آمدن عصبانيت مي شوند بشناسيد.
به خاطر داشته باشيد كه عصبانيت باعث ترس نوعي حس نااميدي مي شود ، برخي از روش ها يا اهداف مهم مورد حمله قرار مي گيرند و شما احساس مي كنيد كنترل خود را بر اوضاع از دست مي دهيد . شايد دوست نداشته باشيد به احساسات آسيب ديده و ترس خود اعترافات كنيد زيرا فكر مي كنيد اين اعتراف نشانه ضعف شماست . ولي اين احساسات به شما كمك خواهند كرد ارزش ها و اهدافي را بشناسيد كه مورد حمله و تهديد قرار گرفته اند .
هنگامي كه احساس ترس و آسيب مي كنيد چه تصاوير ، افكار يا مسائلي با آنها همراهي مي كند يا آنها را بوجود مي آورد ؟ آگاه باشيد كه در چه موقعيت هايي كنترل خود را از دست مي دهيد و عصباني مي شويد. وقتي فهميديد كه چه چيز منجر به عصبانيت شما مي شود درصدد جلوگيري از ايجاد چنين موقعيت هايي برآييد يا اين كه ياد بگيريد چطور با اين شرايط كنار بياييد تا موقعيت شما در خانواده ، جامعه و محيط كار خدشه دار نشود .
2- احساس همدردي و درك خود را بيشتر كنيد .
اگر تصميم گرفته ايد عصبانيت خود را نسبت به افراد كاهش دهيد اولين قدم، تلاش براي ديدن موقعيت از زاويه ديد آنهاست . بطور معمول راه تحت كنترل قرار دادن عصبانيت ، درك وضعيت، زاويه ديد و دليل اعتقادات و رفتارهاي ديگر افراد است .
3- تا حد امكان بهترين منظورها و مقاصد را فرض كنيد .
تا وقتي زني فكر كند انگيزه همسرش براي دير آمدن به منزل اذيت كردن اوست عصبانيت او افزايش مي يابد. اگر وي افكارش را روي مسائلي مانند : «او به من اهميت نمي دهد» «او بي توجه است» «من هيچ وقت اين كار را در حق او انجام نمي دهم» «يا او خيلي خودخواه است» متمركز كند اين افكار مانند ريختن نفت بر آتش مدام عصبانيت وي را افزاش مي دهد اما او مي تواند منظور نهفته همسرش را نيازي قانوني و منطقي بداند و نيز مي تواند به شواهدي از حال و گذشته مبني بر اين كه او همسرش را دوست دارد تمركز بيشتري داشته باشد . تحقيقات نشان داده است كه حتي بدرفتارترين انسانها نيز نمي خواهند به ديگران آسيب برسانند آنها مي خواهند از خودشان دفاع كنند و ارزش هاي خود را دريابند (غالباً بدرفتارترين انسانها كساني هستند كه تجربيات منفي زيادي از بدرفتاري ديگران و مورد انتقاد قرار گرفتن توسط آنها دارند و نسبت به آنان حساس شده اند)
4- از عصبانيت، بجاي آسيب رساندن به ديگران به عنوان انگيزه استفاده كنيد.
اگر هدف شما تغيير رفتار ديگران است مي توانيد از پاداش ها و تنبيه ها براي تأثير گذاري بر رتفار آنها استفاده كنيد . شما اين كار را از روي انتقام يا عصبانيت انجام نمي دهيد كه به انها در يادگيري رفتارها كمك كند. آن قدر صبر كنيد تا آرامش خود را بدست آوريد. بيان دلايل همراه با حفظ خونسردي از تنبيه كردن با عصبانيت مؤثرتر است . در بسياري از موقعيت ها، پاداش ها مؤثرتر از تنبيه هاست.
5- انتظارات و توقعات زمينه اي را بررسي كنيد .
توقعات برآورده نشده مي توانند به عصبانيت ختم شوند . انتظار شما از ديگران و خودتان در يك شرايط خاص چيست؟ آيا انتظار شما از خودتان يا ديگر افراد در اين شرايط كمي فراتر از واقعيت نيست ؟
انتظارات خود را درباره آنچه براي خوشحال شدن به آن نياز داريد و نيز نوع زندگي خود را بررسي كنيد . انتظاراتي را كه از خود داريد از ديگران نيز بپرسيد. شايد معيارهاي شما بيشتر از معيارهاي ديگران و نيز با آنها متفاوت باشد . يكي از ريشه هاي عصبانيت نپذيرفتن افراد است به همان صورتي كه مي توانند باشند. «تفكرات حق به جانب» و انتظارات و توقعات بالا سبب مي شود احساس سردرگمي كنيم. اين تفكرات و توقعات سبب مي شود برخي خود را قرباني ديگران بپندارند و ديدي منفي نسبت به جهان پيدا كنند . اين توقعات سبب نوعي احساس عميق ضعف و عصبانيت نسبت به مورد بي مهري قرار گرفتن مي شوند. توقعات و انتظارات بيجا مهم ترين منشأ عصبانيت در افرادند.
6- به جاي اين كه عصباني باشيد سعي كنيد خوشحال باشيد «عصبانيت من بيش از آن كه به تو آسيب برساند براي خود من مضر است».
پا فشاري بر عصبانيت، نتايج مخرب ديگري نيز دارد كه شامل تأثيرات منفي بر بدن و دور شدن از خوشي ها و لذتهاي لحظه حاضر است . شما نمي توانيد در يك زمان هم خوشحال باشيد هم عصباني . اين كار غيرممكن است . بنابراين فقط يك انتخاب داريد: يا عصبانيت يا خوشحال بودن .
افرادي كه از روي عادت عصبانيت را انتخاب مي كنند زندگي آشفته اي دارند . براي تسلط بر عصبانيت اين جملات را به خود يادآوري كنيد به خود بكوييد « چرا وقتي مي توانم خوشحال باشم عصبانيت را انتخاب كنم؟» از اين روش براي كنترل عصبانيت خود استفاده كنيد . علاوه بر آن ثابت شده است كه عصبانيت از ساير عوامل بر قلب اثر منفي دارد .
7- بخاطر داشته باشيد كه « اين روندي معمول است».
ما نمي توانيم دنيا را تغيير دهيم . حتي نمي توانيم بسياري از چيزهايي را كه در اطرافمان وجود دارند و نيز جنبه هاي زندگي خود را تغيير دهيم بنابراين حتي اگر آن را كاملاً نيز درك نكرده ايد مي توانيد آن را همان گونه كه هست بپذيريد و با خود بگوييد : «اين روندي هميشگي و معمول است».
8- بدانيد كه پرخاشگري باعث تشديد عصبانيت مي شود .
به فردي فكر كنيد كه به شما حمله اي فيزيكي كرده يا به شما بد و بيراه گفته است اين تجربه چگونه است؟ ترس صدمه رساندن يا عصبانيت ناشي از به يادآوردن آن خاطره در باقي زندگي همراه شما خواهد بود . عصبانيت مي تواند خشمي طولاني مدت و در نتيجه فاصله اي ميان شما وفردي كه به شما حمله كرده است ايجاد كند و نيز مي تواند اعتماد شما را پايين بياورد و ترسي هميشگي ، از اين كه دوباره مورد آسيب قرار بگيريد در شما بوجود آورد. يك نشانه بزرگ توقف براي خود تصور كنيد . قبل از حمله به فرد يا صحبت كردن از روي عصبانيت به عواقب آن فكر كنيد سعي كنيد همدردي كنيد . بهترين منظورهاي او را در نظر بگيريد ، خونسرد و سياستمدار باشيد.
9- در جست و جوي راهي براي برنده شدن باشيد .
اگر از دست فردي عصباني هستيد روي بالاترين هدف خود در زندگي تمركز كنيد يعني بيشتر كردن خوشحالي خود و ديگران . انتخاب كردن عشق و خوشحالي، حتي زماني كه احساس عصبانيت مي كنيد باعث قوي تر شدن اعتماد به نفس در شما مي شود . روي عشق ورزيدن نسبت به خود تمركز كنيد . به عمق و درون خود برويد و قسمتي از خود برترتان را كه به ديگران بي قيد و شرط عشق مي ورزد پيدا كنيد سعي كنيد همان گونه كه زاويه ديد خودتان را در نظر ميگيرد زاويه ديد ديگران را نيز درك كنيد .
10- در هنگام عصبانيت ، فقط كافي است كمي درنگ كنيد .
براي درنگ كردن ، مي توانيد بگوييد : «من به زمان نياز دارم تا درباره آنچه مي خواهيم درباره اش صحبت كنيم، فكر كنم. من مي خواهم در اين مورد باز هم صحبت كنيم».
اگر طرف مقابل نمي خواهد صحبت را كنار بگذارد بر خواست خود پافشاري نماييد و محل را ترك كنيد و اگر مشاهده كرديد كه طرف مقابل شما خيلي ناراحت شده بر خود سازنده اي با شرايط پيش آمده ندارد يك زمان وقفه و استراحت براي خود تعيين كنيد . از درنگ ها و مكث ها براي بدست آوردن خونسردي خود استفاده كنيد .
11- راههاي سازنده اي براي آزاد كردن انرژي خود و غلبه بر عصبانيت پيدا كنيد .
به طور حتم تا بحال عبارت : «عصبانيت خود را بيرون بريز» را شنيده ايد؟
عصبانيت باعث بالا رفتن سطح انرژي و برانگيختگي مي شود. انجام فعاليت هاي انرژي زا باعث آزاد شدن انرژي مي شود . مي توان با انجام فعاليت هاي انرژي زا بر عصبانيت غلبه كرد . ورزش كنيد . پياه روي كنيد ، بدويد. فعاليت جسماني و كار بدني داشته باشيد .
12- عصبانيت خود را به صورت سازنده بيان كنيد نه مخرب .
بسياري از افراد معتقدند براي رهايي از عصبانيت بايد تخليه انرژي خود را با انجام كارهاي مضر و مخرب بر روي ديگران و اشياء نشان دهند . عده اي معتقدند پرخاشگري تنها راهي است كه مي توانيم براي «رها شدن از عصبانيت» انتخاب كنيم .
ما بايد آن را روي فرد يا شيئي ديگر اعمال كنيم . تحقيقات نشان داده اند اين نظر به درست نيست . درست است كه هر گونه «رفتار انرژي بر» از طريق كم اثر شدن برانگيختگي ، سبب كاهش عصبانيت مي شود ولي اين نكته نيز درست است كه «احساسات خوب» ناشي از آن باعث تقويت پرخاشگري مي شود. به هر حال ،تقويت رفتار پرخاشگرانه آن را تبديل به عادت قوي تري خواهد كرد . افرادي كه از رفتار پرخاشگرانه براي «رها شدن از عصبانيت» استفاده مي كنند عصبي ترند. يك راه بهتر براي كاهش عصبانيت انجام كارهاي سازنده و انرژي بر مانند ورزش كردن و انجام فعاليت هاي جسماني است كه به حل مشكل كمك مي كند.
13- با كسي كه مي تواند آرامتان كند حرف بزنيد .
هميشه كسي را براي درد دل كردن و تكيه كردن داشته باشيد چه در داخل و چه در خارج از محل كار. در اين مواقع سعي كنيد كه با او كمي صحبت كنيد . درست نيست كه همه احساسات خود را در خود نگاه داريد و بيرون نريزيد . با اين كار سلامت شما به خطر خواهد افتاد. با دوستي صميمي در مورد اين مشكلات صحبت كنيد تا او آرامتان كند و كنترل خود را باز يابيد .
14- به ياد داشته باشيد:
هنگام عصبانيت با حرف ها و كارهاي نادرست ديگران را ناراحت نكنيم
چگونه فرزندانمان را برای امتحانات آماده کنیم؟ 
